Memories from Lebns Fragn

דאָס לבֿנונישע דאָרף קאַנאַ איז נישט יענער קאַנאַ װוּ יעזוס האָט, לויט דער קריסטלעכער מיטאָלאָגיע מקיים געװען דעם נס פון פאַרװאַנדלען װאַסער אין װײַן. דאָס באַרימטע דאָרף פון דעם קריסטלעכן נײַעם טעסטאַמענט געפינט זיך אין גליל. דאָך מעג מען זיך לאָזן אויף די פליגלען פון דעם מעטאַפֿאָר און באשטימען, אַז דאָס בלוט װאָס איז געװאָרן פאַרגאָסן אין דעם לבֿנונישן...

אַ קליינער טראָפּן שפּיגלט אָפּ, זאָגט מען, דעם גאַנצן ים.. און עס איז שוין פֿון לאַנג אויך באַװוּסט, אַז מדינת ישראל איז אַמעריקע אין מיניאַטור און שפּיגלט זי אָפּ אַזוי װי דער קליינער טראָפּן שפּי-גלט אָפּ דעם גרויסן ים. מיט װאָס זענען מיר דען אַנדערש פֿון אַמעריקע, אויסער דער גרייס און דעם נאָמען? האָט דאָך ישראל שוין דעריאָגט - און...

יוסף קערלער איז געװען איינער פֿון די סאַמע אָנזעעװדיקע ייִדישע דיכטער, װאָס האָבן, נאָכן אַרויסרײַסן זיך פֿון סאָװיעט-רוסלאַנד, אַרײַנגעשריבן נײַע און פֿרישע בלעטער אין דער הײַנטצײַטיקער ייִדישער דיכטונג. קערלער איז אויפֿגעװאַקסן אין אַ ייִדישן קאָלװירט אין צפֿון-קרים, שטודירט אין אַ טעכניקום אין אָדעס און דערנאָך אין דער טעאַטער-שול פֿון מאָסקװער ייִדישן מלוכה-טעאַטער. צוזאַמען מיט אַנדערע ייִדיש-סאָװיעטישע שרײַבער האָט ער געדינט...

אַ לידער - זאַמלונג פון אַ דיכטער בן דיכטער - הגם דער נאָמען, מיט װעלכן ער שרײַבט אונטער זײַנע לידער, איז - א פּסעװדאָנים, אָדער ריכטיקער: אַן אויס - געבאָרגטער, װאָס איז ענלעך צו זײַן נאָמען. װײַל - חוץ אַ דיכטער איז ער אויך אַ ייִדיש - װיסנשאַפטלער, פּראָפֿעסאָר פון ייִדיש - קענטעניש אויפן אינדיאַנאַ - אוניװערסיטעט אין בלומינגדייל,...

דער גירוש-באַפֿעל, װעלכן דער קעניג עדװאַרד דער ערשטער האָט אַרויסגעגעבן קעגן די ייִדן פֿון בריטאַניע אין יאָר 1290, איז נאָך אַלץ נישט גילטיק. כּדי אים אָפּצושאַפֿן, איז נייטיק די חתימה פֿון דער ענגלישער קעניגין. װעגן דעם איז איצט באַקאַנט געװאָרן פון אַן אַרטיקל, װאָס עס האָט פֿאַרעפֿנטלעכט אין דער אינ-טערנעץ דער ישראלדיקער היסטאָריקער אורי קציר. איינע פֿון די סיבות פֿון דעם...

צװײ װעלטן האַלטסטו בײַ דער האַנט און בײדע װעלטן זײַנען דײַנע, דײַן מאָרגן און דײַן נעכטן הײַנט דעם װעג דעם זוניקן באַשײַנען. צװײ װעלטן האַלטן אונטער דיך: אַ יונג, פֿריש װעלטל פֿול מיט ליכט, אַ װעלט פֿון קנאָכיקן אויסדויער װאָס קװעלט פֿון הימלען און פֿון רויערד. צװײ װעלטן פֿירן דיך פֿאַרליבט... צי קען דען צײַט דעם בונד צערײַבן? - אַז בײדע װעלן אײביק בלײַבן דײַן לײַ ב - און -...

דער גרויסער העברעיִשער שרײַבער, דער נאָבעל-לאַורעאַט ש"י עגנון האָט אין מזרח-ירושלים פּאַלעס-טינער קרוֹבֿים פון הויכן יחוס. אָבער אין דער צײַט װען שי עגנון האָט געװײטיקט און זיך געשעמט מיטן הויכן פּאַלעסטינישן יחוס פון דער משפּחה נאַשאַשיבי - זענען זײַנע פּאַלעסטינער קרוֹבֿים גלײַכגילטיק צו זייער ייִדישן ליטעראַרישן יחוס פון דעם נאָבעל-לאַורעאַט: נישט זיי גרויסן זיך, און נישט זײ שעמען זיך...

איך שרײב אַ בריװעלע אַז קײנער זאָל ניט זען; דאָס דאָזיק בריװעלע װעט קײנער ניט באַקומען, איך שרײַב עס, טײַערע, פֿאַר די װאָס זענען דאָ געװען, פֿאַר די װאָס װעלן שױן אַהערצו מער ניט קומען. דאָס דאָזיק בריװעלע איז װי אַ שאָס פֿון טרוקן אױג, אַן אױג װאָס אױפֿגעפּראַלט איז כלומרשט לער-און-לײדיק, נאָר אינדעראמתן, ס'קוקט אין די הױכן אױס די טױב װאָס זאָל אַ בענטש טאָן...

װי באַװוּסט, האָט די באַרימטע ק"ק כעלעם, אַזוי װי אַנדערע ייִדישע שטעט, אויך פֿאַרמאָגט ייִדישע גנבֿים, שװינדלערס און כלערליי בעלי עבירהניקעס. זײ אַלע האָבן זיך פֿאַרדינט מען זאָל זײ אַרײַנזעצן אין תפֿיסה. דער כעלעמער רבֿ האָט אָבער געהאַלטן, אַז איבערגעבן אַ ייִדישן גנבֿ אין די הענט פון אַ גוייִשער פּאָליציי איז קעגן דער הלכה. װאָס-זשע טוט מען? - האָט...

בײַנאַכט האָט מיך אַרײַנגערופֿן די קראַנקנשװעסטער פֿון דעם אַנדערן צימער און געבעטן איך זאָל רעדן אַראַביש מיט אַ קראַנקן װאָס פֿאַרשטייט נישט קײן העברעיִש. איך האָב אים פֿאַרטײַטשט די רײד פון דער קראַנקנשװעסטער ("מ'דאַרף טרינקען אַ סך װאַסער"), און דאַן האָב איך באַמערקט, אַז דער מענטש װאָס ליגט אין בעט איז זײער אַלט. פֿון װאַנען זײַט איר, יאַ כאַדזש? *...