click for more information and to listen to a sample
http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2015/02/express-it-in-yiddish-vol-1-body.html
The first night of Passover we make a Seder where we start with a blessing on the wine, we eat various special foods as a symbol of the time when we were enslaved in Egypt. The children ask the four questions as to why there are changes this night versus the rest of the year. We then continue on with saying the Hagadah where the story is told from the beginning of the time when the Jews were slaves until their redemption out of Egypt including the 10 plagues that G-d inflicted on the Egyptians. It also talks about the four types of children the smart, the wicked, the simple and the one that does not know to ask. That is followed by a big meal that in some places they eat Kneidlach that is dumplings in the soup. Borsht is a traditional Passover drink made from beets. As usual, a number of expressions have arisen from the Seder night.
this week’s expressions
אַ חכם פון דער מה נשתּנה
transliterated
a khokhem fun der ma nishtane the expression actually means the wise one from the ma nishtana
that’s what they call someone who is a wise guy
translated to Hebrew
חכם מה’מה נשתנה’
and
מען מיינט נישט די הגדה נאָר די קניידלעך
transliterated
men meynt nit di hagode nor di kneydlakh
in English
we say the Hagaddah and think about the dumplings
the mind is on the food not the prayer (when the focus is on the wrong thing or when one says one thing but really means something else)
in Hebrew
אנו אומרים את ההגדה, וחושבים על הכופתאות
and
ג-ט זאָל אים צושיקן די בּעסטע פון די צען מכּות
transliterated
G-t zol em tsushikn di beste fun di tsen ma’kes
translation
G-d should send him the best of the ten plagues
in Hebrew
ה’ ישלח לו את הטוב שבעשר מכות
and
צו בּאָרשט דאַרף מען קײַן ציינער נישט האָבּן
transliterated
tsu borsht darf men kayn tsener nit hobn
translation
to borsht (a drink made from beets) one does not need teeth
this expression is used when someone points out the obvious
in Hebrew
לא צריך שיניים לשתות בורשט
פינף קעגן איינס
אַן אָרעמאַן האָט זיך אַמאָל צערעדט פאַר זײַן חבר:
פינף זאַכן האָבּ איך שוין אויף פּסח. “דער פינגער” צו די צען מכּות, “די זײַט” אויף אָנלענען זיך,דאָס מויל אויף צו עסן, מרור פעלט מיר אויך נישט און כ’האָבּ שוין מקיים געווען דעם פסוק פון”ולא יראה לך חמץ” עס זאָל קײַן חמץ בּײַ דיר נישט געזען ווערן. נאָר דער איין מצוה פון “שבעת ימים תּאכל מצות” זיבּן טאָג זאָלסטו עסן מצה, מיט דעם מוטשע איך זיך נאָך דאָס צוזאַמענשטעלן
finf kegn eyns
an oreman hot zikh amol tseredt far zayn khaver:
“finf zakhn hob ikh shoyn af pesakh. “der finger” tsu di tsen ma’kes, “di zayt” af onlenen zikh, dos moyl af tsu esn, moror felt mir oykh nit un khob shoyn meka’yem geven, ‘es zol kayn khomets ba dir nit gezen vern. nor der eyn mitsve fun, “zibn tog zolstu esn ma’tse”, mit dem mutshe ikh zikh nokh dos tsuzamenshtleln.”
Five vs. One
A poor man once disclosed to his friend: I already prepared five things for Pesach. 1)a finger for the ten plagues. (Every time one of the plagues is mentioned, we dip our finger in the wine and spill a drop. This reminds us that our cup of joy is not complete because people had to die for our salvation) 2) a side to lean on. (When the matzah is eaten for the first time, you eat it while leaning to the left) 3) A mouth to eat the food. 4)Marror I have no lack of. (Marror is bitter herbs eaten in keeping with the biblical commandment “with bitter herbs they shall eat it.” (Exodus 12:8) A bitter life is considered eating Marror). 5) I also fulfilled the Mitzva of “and there shall not be seen with thee leavened bread.” Only the one commandment of “thou shallt eat matzah for seven days” I am still struggling to put together…..
חמש נגד אחד
פעם עני אחד סיפר לחברו, חמש דברים יש לי כבר לפסח. האצבע כדי לטבול אותה ביין כשאומרים את המכות. הצד להישען עליו כשאוכלים מצה. הפה לאכול את הסעודות. מרור לא חסר לי. וקיימתי את הפסוק “ולא יראה לך חמץ.” רק מצוה אחת של ”שבעת ימים תאכל מצות”אני עדיין מתאבק בו..”.
finally
ר’ נפתלי ראָפּשיצער האָט איין יאָר נאָך דער שבּת הגדול דרשה געזאָגט, ” רבּונו של עולם מיר וועלן בּאַזאָרגן אַ כּשר’ן פּסח און דו בּאַזאָרג אונדז מיט אַ פריילעכן פּסח.”
transliterated
R’ Naftali Ropshitser hot eyn yor nokh der shabes hagodel droshe gezogt, “Ribono Shel Olom, mir veln bazorgn a koshern Pesakh un du bazorg undz mit a freylekhn Pesakh.”
in English
Rabbi Naftali Ropshitzer said one year after he finished his Shabbos Hagadol ceremony, “Creator of the Universe, we will supply a kosher Passover and you supply us with a happy Passover.”
in Hebrew
ר’ נפתלי מרופשיץ בדרשה של שבת הגדול ביקש מאלוקים בקשה. ”ריבונו של עולם ,אנחנו נדאג שהבית שלנו יהיה כשר בחג, ואתה תדאג שהבית שלנו יהיה שמח בחג”.
חג כשר ושמח!
“Yiddish In 10 Lessons”
workbook and CD’s
NOW AVAILABLE
A QUICK AND EASY WAY TO LEARN YIDDISH
http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2015/01/yiddish-in-10-lessons-language-for-all.html
אַ כּשר’ן און פריילעכן פּסח
Chaim Werdyger
Bringing back the Yiddish language
A proverb is a short, generally known sentence of the folk which contains wisdom, truth, morals, and traditional views in a metaphorical, fixed and memorizable form and which is handed down from generation to generation
