this week’s proverbs
האַלט נישט דעם רב ווי אַ מלאך, וועסטו אים מוחל זײַן דעם פעלער פון אַילוד-אשה… (פון אַ פּשוטן מענטש).
transliterated
halt nit dem rov vi a malakh, vestu em moykhl zayn dem feler fun a yelid-i’sho (fun a poshutn mentsh)
in English
don’t think of your Rabbi as an angel and you’ll be able to forgive him for sins of human beings
in Hebrew
אל תחזיק את הרב למלאך, אז תמחול לו על העוול של ילוד–אשה
or this
אַז מען קריגט זיך מיטן רב, מאַכט מען שלום מיטן בּאַרשענקער
transliterated
az men krigt zikh mitn rov, makht men sholem mitn barshenker
in English
if you quarrel with the Rabbi, make peace with the bartender
in Hebrew
כשרבים עם הרב משלימים עם המוזג (בַּרְמֶן)
and this
האַלט מיך פאַר אַ רב היט מיך ווי אַ גנב
transliterated
halt mikh far a rov hit mikh vi a ganef
in English
regard me as a Rabbi, watch me like a thief
in Hebrew
תחזיק ממני כרב ותשמור אותי כגנב
finally
מענטשן זאָלן אײבּיק זײַן בּײַ דיר ווי גנבים און זײ מכבּד זײַן ווי רבּי גמליאל
transliterated
mentshn zoln eybik zayn ba dir vi ganovem un zey mekhabed zayn vi Re’be Gamliel
in English
always regard people as thieves, but show them respect like Rabban Gamliel (kallah rabati 9)
in Hebrew
לעולם יהיו כל בני אדם לפניך כליסטים והוה מכבדן כר”ג (כלה רבתי ט)
פּרובּירט צו גנב‘נען
אַ פרעמדער מענטש איז אַמאָל געקומען צו גאַסט צו דעם תּנא רבּי יהושע. ער האָט אים געגעבּן צו עסן און טרינקען און אַ געלעגער צו שלאָפן אויפן צווײטן שטאָק. קײַן טרעפּ איז נישט געווען אין יענע צײַטן און מ‘האט זיך בּאנוצט מיט אַ לײטער אַרויף און אַראָפּ צו גײן. ר‘ יהושע האָט אַוועקגענומען דעם לײטער. וואָס האָט דער גאַסט געטאָן, ער איז אויפגעשטאַנען אין מיטן דער נאַכט צוזאַמענגעקליבּן די ווערטפולע כּלים, זײ אײַנגעוויקעלט אין זײַנע קלײדער און געוואָלט זיך אַרויסכאַפּן פון שטובּ. אין דער פינצטער, האָט ער נישט בּאַמערקט אַז דער לײטער איז נישטאָ איז ער אַראָפגעפאַלן איז זיך צעקלאַפּט די בּײנער. אין דער פרי האָט אים ר‘ יהושע געטראָפן ליגן אויף דער ערד האָט ער אים געפרעגט, ”אַזוי פירן זיך אַזעלכע מענטשן ווי דו?” האָט ער געזאָגט, ”איך האָבּ נישט געוווּסט אַז דו האָסט אַוועקגענומען דעם לײטער.” האָט ר‘ יהושע אים צוריק געזאָגט, ”דו האָסט נישט געוווּסט אַז איך האָבּ דיך שוין חושד געווען פון נעכטן…”
probirn tsu ganvenen
a fremder mentsh iz amol gekumen tsu gast tsu dem ta’ne Re’be Yehoshua. er hot em gegebn tsu esn un trinken un a geleger tsu shlofn afn tsveytn shtok. kayn trep iz not geven in ye’ne tsaytn un m’hot zikh banutst mit a leyter aroyf un arop tsu geyn. Reb Yehoshua hot avekgenumen dem leyter. vos hot der gast geton? er iz ufgeshtanen in mitn der nakht, tsuzamengeklibn di vertfu’le keylim, zey ayngevikelt in zay’ne kleyder un gevolt zikh aroys’khapn fun shtub. in der fintster, hot er nit bamerkt az der leyter felt, iz er aropgefaln un zikh tseklapt di beyner. in der fri, hot em Reb Yehoshu getrofn lign af der erd, hot er em gefregt, “azoy firn zikh a’zlkhe mentshn vi du?” hot er gezogt, “ikh hob nit gevust az du host avekgenumen dem leyter.” hot em Reb Yehoshua tsurik gezogt, “du host nit gevust az ikh hob dikh shoyn khoyshed geven fun nekhtn…..”
trying to steal
a stranger once came as a guest to Rabbi Yehoshua. He gave him food and drink and a bed to sleep on the second floor. There weren’t any steps in those days and they used a ladder to go up and down to the second floor. Rabbi Yehoshua removed the ladder. What did the guest do? He got up in middle of the night, assembled the expensive vessels, wrapped them up in his clothing and wanted to slip quietly out of the house. In the dark, he didn’t notice the missing ladder and he fell down and broke his bones. In the morning, Rabbi Yehoshua found him lying on the ground and asked him, “is that how people like you behave?” He answered, “I didn’t know that you have removed the ladder.” Rabbi Yehoshu answered him, “You didn’t know that I already suspected you since yesterday….”
נסיון לגנוב
מעשה באדם זר שהתארח בביתו של התנא רבי יהושע. העניק לו ארוחה מכובדת ופינה עבורו מקום לישון בקומה השניה. מדרגות לא היו באותם ימים, וכדי לעלות ולרדת אל הקומה השניה היו משתמשים בסולם. בטרם הלך לישון, סילק רבי יהושע את הסולם ממקומו. באמצע הלילה קם האורח ואסף חפצי ערך; עטף אותם בבגדיו, וביקש לעשות את דרכו החוצה. הוא לא הבחין בחסרונו של הסולם, צעד קדימה ו…נפל ושבר את עצמותיו. בבוקר ראה אותו רבי יהושע. “כך נוהגים אנשים כמוך?” גער בו רבי יהושע. – “לא ידעתי שסילקת את הסולם!” ענה האורח. ”כבר אתמול בלילה חשדתי בך” הגיב רבי יהושע. כך קײם רבי יהושע את הנאמר: כבדהו וחשדהו.
the original text in Aramaic
מעשה בר‘ יהושע שהי׳ אכסניא אצלו בא אדם א׳ נתן לו אכילה ושתיה והעלהו לעליה ונטל סולם מתחתיו. מה עשה אדם זה עמד בחצי הלילה פרס טליתו ונטל את הכלים וכרכן בטליתו ובקש לירד ונפל ונשברה מפרקתו לשחרית בא ר׳ יהושע ומצאו ־ א״ל ריקה, כך עושין בנ״א שכמותך.אמר לא הײתי יודע שנטלת סולם מתחתי. א״ל אין אתה יודע שאנו זהירין בך מאמש